Cyngor y Gweithlu Addysg

Yr Athro Marilyn Leask: Addysgu – proffesiwn hunan-wella? Gyda’n gilydd, gallwn lwyddo. Dyma sut

Yr hyn sy’n dilysu proffesiwn yw sylfaen wybodaeth gydnabyddedig.

Mae rhwydwaith ryngwladol o addysgwyr wedi dod at ei gilydd yn ddiweddar i arbrofi â’r ffyrdd y byddai modd iddynt gydweithio er mwyn creu a chynnal cronfa ddata o wybodaeth gydnabyddedig ar-lein ac agored wedi’i seilio ar ymchwil, gan ddefnyddio, cyn belled ag y bo modd, adnoddau sydd eisoes yn rhan o’r system addysg, e.e. gweithgareddau ymchwil cyfredol a ddefnyddir gan athrawon a’r rheiny sy’n addysgu athrawon. Enw’r fenter yw Mapio Gwybodaeth Addysgol Arbenigol (MESH).

Mae MESHGuides (www.meshguides.org) yn cynnwys crynodebau o ymchwil a gwybodaeth sy’n cael eu cyflwyno fel mapiau gwybodaeth a siartiau llif (Ffigwr 1).

Ffigwr 1: Gweledigaeth: Mapiau gwybodaeth MESHGuide ar gyfer datblygu gwybodaeth athrawon

Mae nifer o wersi wedi dod i’r amlwg o’r arbrawf hwn.

• Yn gyntaf, nid oes llawer o ymchwil ym maes addysgeg pwnc ar lefel sy’n ddefnyddiol i athrawon mewn dosbarthiadau.
• Yn ail, mae nifer aruthrol o astudiaethau dyblyg mewn rhai meysydd, a bylchau anferthol mewn meysydd eraill.
• Yn drydydd, nid oes mecanwaith yn bodoli ar gyfer graddio astudiaethau graddfa fach addawol, ar gyfer profi mewnwelediadau newydd ar draws ystod ehangach o leoliadau.
• Y bedwaredd wers yw, er mwyn sicrhau bod y fath system yn gynaliadwy, rhaid ymgorffori arferion newydd mewn rolau presennol. Yn anochel, mae cymorth ariannol gan elusennau a’r llywodraeth yn fyrhoedlog oherwydd bod blaenoriaethau’n newid, ac felly nid yw’n bosibl dibynnu arnynt, ac eithrio ar gyfer mentrau arbennig. Yn ogystal, mae addysgwyr wedi gweld bod cronfeydd a ariennir gan y llywodraeth yn diflannu wrth i weinyddiaethau a blaenoriaethau newid.
• Felly, y bumed wers yw bod angen i unrhyw gronfa wybodaeth addysgol ar-lein fod yn annibynnol gynaliadwy. Mae enghreifftiau o sectorau eraill, gyda thanysgrifiadau cenedlaethol neu hysbysebu yn darparu cymorth ariannol hirdymor, e.e. www.eun.org (European SchoolNet, ers 1995, mae 30 o weinidogaethau yn talu tanysgrifiad) neu www.khub.net (cymunedau ar-lein i’r sector cyhoeddus).
• Y chweched wers yw bod cyfosod yn angenrheidiol – nid yw cronfa wybodaeth broffesiynol sy’n cynnwys miloedd o eitemau ar yr un pwnc yn darparu unrhyw beth ond gorlwyth o wybodaeth.

Felly, beth allwn ni ei wneud? Un ateb yw adolygu ein harferion presennol i weld a oes modd elwa ymhellach o’n hymdrechion cyfredol. Mae ymchwil athro/athro-addysgwr yn darparu enghraifft ddefnyddiol.

Dyweder mai Lawrence Stenhouse oedd yr unigolyn a gychwynnodd y mudiad athro-ymchwilydd (Stenhouse, 1975). Nid oedd yn rhagweld y byddai athrawon yn mynd i’r afael ag astudiaethau digyswllt ar raddfa fach. Yn hytrach, byddai athrawon-ymchwilwyr yn cydweithio ag ymchwilwyr er mwyn cyfosod canfyddiadau astudiaethau a gynhaliwyd mewn gwahanol leoliadau gan ddefnyddio’r un fethodoleg a ffocysu ar yr un materion. Gweler Ffigwr 2.

Ffigwr 2: Gweledigaeth lawn Stenhouse

Mae model o’r ymagwedd gyfosodol hon ar waith ar gael o lyfrgell cymuned ar-lein ‘Open Door’ MESHConnect (https://khub.net/web/efc-mesh, Leask yn Hopkins 1989).

Felly, un datrysiad yw i ddod â’r rheiny sy’n cynnal ymchwil at ei gilydd i weld os yw’n bosibl iddynt gydweithio. Mae dod â grŵp at ei gilydd ar-lein yn gallu arbed costau a bod yn gynhwysol. Bydd y costau sy’n gysylltiedig â threfnu digwyddiadau wyneb-yn-wyneb o bosibl yn lleihau’r cyfleoedd ar gyfer gweithredu. Mae’n bosibl creu cymunedau ar-lein MESHConnect ar gyfer pa faes bynnag sydd angen sylw. Anfonwch neges e-bost at Mae'r cyfeiriad e-bost hwn wedi'i warchod rhag robotiaid sbam. Rhaid i chi alluogi JavaScript i'w weld. er mwyn sefydlu cymuned MESHConnect.

Mae cyfran helaeth o ymchwil ymarferol yn cael ei wneud fel rhan o waith sy’n gysylltiedig â doethuriaethau / doethuriaethau mewn addysg / graddau meistr. Felly, enghraifft arall o weithio’n fwy effeithlon gan ddefnyddio adnoddau sydd eisoes yn bodoli yw i brifysgolion ei gwneud hi’n hanfodol i’r rheiny sy’n gwneud doethuriaethau / doethuriaethau mewn addysg / graddau meistr, ysgrifennu crynodeb o’u canfyddiadau i'w rhannu gyda defnyddwyr. Byddai angen ychwanegu detholiad o grynodebau i’r gronfa MESHGuides er mwyn sicrhau ei bod hi’n bosibl dod o hyd iddynt. Yn aml, mae’n bosibl crynhoi canfyddiadau i baragraff neu ddau o gyngor i ddefnyddwyr ymchwil, a gellir ychwanegu’r rhain at MESHGuides sydd eisoes yn bodoli er mwyn cryfhau neu ymestyn y gronfa wybodaeth.

Ffigwr 3: MESH – rhyddhau gwybodaeth sydd wedi’i chloi mewn i draethodau hir sy’n gysylltiedig â doethuriaethau / doethuriaethau addysg / graddau meistr

Mae’r proffesiwn meddygol ugain mlynedd o flaen y sector addysg o ran mynd i’r afael â’r cyfleoedd i rannu gwybodaeth sydd ar gael trwy offer digidol. Er enghraifft, y gwasanaethau gwybodaeth a ddarperir gan www.cochrane.org, llwybrau NICE neu Map of Medicine Healthguides (tanysgrifiadau yn unig).

Ymchwil trawsfudol – ymchwil damcaniaeth i ymarfer

Mae MESH yn system ‘ymchwil trawsfudol’ (damcaniaeth i ymarfer) ar gyfer addysg. Mae Google yn nodi deg miliwn o gofnodion ar gyfer ‘ymchwil trawsfudol’, er bod y rhan fwyaf ohonynt ym maes meddygaeth ac yn cynnwys dyddlyfrau, gwaith athrawon a gwaith sefydliadau ar gyfer ymchwil trawsfudol. Ym maes addysg, dyddlyfrau cymdeithasau proffesiynol sydd fwyaf tebyg i ddyddlyfrau ymchwil trawsfudol. Mae Ffigwr 3 yn crynhoi cyngor Cymdeithas Ymchwil Addysg Prydain (BERA) ar arfer gorau ym maes ysgrifennu ymchwil, sy’n pwysleisio pwysigrwydd cyhoeddiadau proffesiynol; hynny yw, beth a elwir nawr yn gyhoeddiad ‘ymchwil trawsfudol’.

Ffigwr 4: Sleid ymchwil trawsfudol.

Mae menter MESH yn anferth o ran ei chwmpas ond, fel y nodwyd yn barod, gellir gwireddi’r weledigaeth trwy wneud defnydd effeithlon o’r adnoddau sydd eisoes yn rhan o’r system. Edrychwch ar yr hyn mae Wikipedia wedi’i gyflawni mewn cyfnod byr. Cynhelir degau o filoedd o brosiectau ymchwil addysg ar draws y byd bob blwyddyn, yn aml gan athrawon sy’n ymgymryd ag astudiaethau graddfa fach. Dychmygwch pe byddai’n bosibl cyd-drefnu ymdrechion canran fach o’r athrawon hyn - athrawon yng Nghymru yn unig hyd yn oed, er mwyn mynd i’r afael â materion mae ymarferwyr yn eu hwynebu mewn addysgu. Yn seiliedig ar gynnwys gwerslyfrau hyfforddiant athrawon, gellir amcangyfrif y byddai o leiaf 60,000 o gofnodion petai cronfa MESH yn dechrau cynnwys tystiolaeth ymchwil am addysgu effeithiol o bob cysyniad ar gyfer pob math o ddysgwr gyda phob math o angen arbennig yn ystod gwahanol gyfnodau eu haddysg.

Mae offer digidol yn cefnogi ffyrdd newydd o weithio (gweler Ffigwr 5) ond rhaid i ni fel addysgwyr wneud ymdrech i ddatblygu ffyrdd newydd o weithio sy’n gweddu i’n proffesiwn.

Ffigwr 5: Proffesiynoldeb o’r 19eg Ganrif i’r 21ain Ganrif

Ni all unrhyw un o’r tu allan i’r sector addysg wireddu’r weledigaeth a nodir yn Ffigwr 5, a fydd yn arwain at addysg yn datblygu i fod yn broffesiwn seiliedig ar dystiolaeth. Wrth aros i eraill ddweud wrthym ni beth a sut i addysgu, rydym yn cyfaddef nad oes gan y proffesiwn sail dystiolaeth ar gyfer ymarfer.

Mae athrawon ac addysgwyr-athrawon arloesol o nifer o wledydd gwahanol, ar y cyd â’u cymdeithasau proffesiynol, wedi dechrau ar y siwrne tuag at greu cronfa MESHGuides gynhwysfawr. Os hoffech chi gyfrannu, cofrestrwch yn , ymunwch â chymuned ‘Open Door’ MESHConnect ac archwiliwch ‘Getting Involved’ ar www.meshguides.org. Mae MESHGuide ‘Teaching Spelling’ yn hynod boblogaidd, tra bod MESHGuide ‘Reluctant Writers’ yn darparu syniadau i athrawon sydd eisiau gwella gallu ysgrifennu eu myfyrwyr. Fe adewn ni i chi ddarganfod y rhai arall. Dros amser, byddwn yn cyflwyno meddalwedd o ansawdd gwell. Prototeipiau sylfaenol sydd ar y wefan ar hyn o bryd, sydd wedi cael eu cynhyrchu gan addysgwyr gwirfoddol.

Os neilltuwn ychydig o’n hamser i’r rolau sy’n berthnasol i ni, gallwn gydweithio fel addysgwyr a datblygu i fod yn broffesiwn hunan-wella.

Os oes gennych ddiddordeb, anfonwch neges e-bost at Mae'r cyfeiriad e-bost hwn wedi'i warchod rhag robotiaid sbam. Rhaid i chi alluogi JavaScript i'w weld. neu ffoniwch +44 7568520447.

Yr Athro Marilyn Leask
Cyd-gadeirydd Elusen Education Futures Collaboration (Rhif DU: 1157511)

Yr Athro Marilyn Leask yw cyd-gadeirydd elusen Education Futures Collaboration ac mae'n gyfrifol am system rannu gwybodaeth MESH. Mae'n Athro ymweld ym Mhrifysgol De Montfort a Phrifysgol Caerwynt.

Sylwer: Mae angen ychydig o gymorth ariannol arnom ar gyfer gwe-letya a chostau golygu. Ar hyn o bryd, darperir y cymorth ariannol gan ysgolion addysg prifysgolion a chymdeithasu proffesiynol o bum gwlad.

Mwslimiaid, Mudwyr a Mi – yr heriau i ysgolion yng Nghymru

Pan oeddwn i’n tyfu i fyny yn Abertawe yn y 1980au ‘doedd dim pobl frown eraill yn fy nosbarth i, a phan es i’r ysgol gyfun, dim ond llond llaw oedd yn yr ysgol gyfan. Mae pobl yn codi eu haeliau pan dwi’n dweud pobl ‘frown’ nawr, ond dwi’n meddwl ei bod yn ffordd fwy cywir o sôn am bobl nad ydyn nhw’n ‘wyn’. Efallai y dylem ni ddweud ‘lleiafrifoedd ethnig’ neu bobl ‘o leiafrifoedd ethnig’, ond yr hyn rydyn ni’n ei olygu yw pobl y mae eu croen yn bennaf a’u nodweddion corfforol eraill fel eu gwallt, eu llygaid neu eu trwyn yn dangos eu bod yn bobl sy’n dod o rywle arall. Efallai bod pobl eraill wedi cael profiad gwahanol, ond i mi, heblaw am fod ag enw anodd ei ynganu, gorfod esbonio ‘o ble’ roeddwn i’n dod, a’m rhieni’n siarad ag acen dramor gref, ‘doedd fawr ddim byd arall yn wahanol yn fy mhrofiad nac yn y ffordd y cefais fy nhrin yn yr ysgol nac yng Nghymru. (Roeddwn i hefyd yn ffoadur, ond ‘doedd hynny ddim fel petai’n gymaint o beth mawr bryd hynny chwaith).

Heddiw, dwi’n ofni bod pethau’n wahanol iawn, a thrist yw dweud eu bod yn waeth o lawer nag yr oedden nhw bryd hynny. Heddiw fi yw Cyfarwyddwr Tîm Cymorth Ieuenctid Ethnig Cymru, sef elusen Cymru gyfan sy’n cynorthwyo pobl ifanc, teuluoedd ac unigolion o leiafrifoedd ethnig yng Nghymru. Mae’r elusen yn cyflogi rhyw 35 o staff sy’n cael cyswllt rheng flaen â phlant a phobl ifanc o gefndiroedd ethnig lleiafrifol – ac sy’n wynebu gelyniaeth gynyddol oherwydd lliw eu croen, oherwydd eu crefydd, oherwydd yr iaith mae eu rhieni’n ei siarad, neu oherwydd ‘dydyn nhw ddim o’r fan hyn’.

Mae hiliaeth a’r agwedd ddiweddaraf arni, sef Islamoffobia, wedi bod ar gynnydd yng Nghymru, yn ôl pob tebyg ers ymosodiadau terfysgol 9/11 yn Efrog Newydd ac ymosodiadau 7/7 yn Llundain; ar ôl y rheiny daeth y ‘Rhyfel yn erbyn Terfysgaeth’ i bob pwrpas yn ‘Rhyfel yn erbyn Islam’ gyda Mwslimiaid yn dod yn brif elyn ac yn cael eu disgrifio yn aml fel ‘bygythiad i’n ffordd o fyw’. I unrhyw un dan 18 oed – y realiti ar ôl 9/11 yw'r unig beth mae’n gyfarwydd ag ef erioed.

Felly, ‘does dim syndod ein bod yn clywed plant Mwslimaidd yn dweud wrthym eu bod, o oedran ifanc, wedi cael eu galw’n ‘derfysgwyr’, ‘Osama bin Laden’, ‘Pacis’, ‘bomwyr sy’n cyflawni hunanladdiad’, wedi cael pobl yn poeri atynt, pobl yn tynnu eu pensgarffiau, neu wedi cael eu hanwybyddu ar gaeau chwarae. A bod hyn wedi mynd yn waeth o lawer yn sgil ymosodiad terfysgol, boed yn y Deyrnas Unedig neu mewn gwlad arall. Yr hyn sy’n syndod yw’r diffyg cymorth y dywedant iddynt ei gael mewn ysgolion. Dywedodd un plentyn oedran ysgol uwchradd wrthym fod ei athro ysgol wedi dweud wrth y dosbarth i fod yn ofalus oherwydd gallai’r terfysgwyr dargedu eu hysgol nhw nesaf – roedd hyn wedi dychryn y dosbarth cyfan ac wedi gwneud i’r plant Mwslimaidd yn y dosbarth deimlo’n anghyfforddus iawn.

Mae’n gwbl amlwg ond, ysywaeth, mae angen ail-ddweud dro ar ôl tro, pan fo un Mwslim yn cyflawni trosedd ofnadwy, nid yw hynny’n golygu bod y 2 filiwn a mwy o Fwslimiaid eraill sy’n byw yn y Deyrnas Unedig yn droseddwyr posibl, ac yn arbennig nid plant.

Yn fwy diweddar, yn dilyn y bleidlais ar Brexit, mae’r heriau wedi ehangu, ac nid dim ond pobl o hil neu grefydd gwahanol sy’n cael eu trin yn wahanol ac fel pobl nad oes croeso iddynt – erbyn hyn mae’r un peth yn digwydd i bobl a ddaeth yma’n gyfreithlon o Wlad Pwyl, Romania, yr Almaen, Sbaen a gwledydd eraill yr Undeb Ewropeaidd. Mae plant a phobl ifanc ag acen wahanol neu gyfenw gwahanol wedi cael eu targedu ac wedi cael pobl yn gofyn iddynt pryd maen nhw’n mynd adref. I blant y mae Cymru’n gartref iddynt erioed, mae hyn yn gythryblus, yn frawychus ac yn ddi-alw-amdano.

Pam mae hyn yn digwydd ar hyn o bryd? Pam mae cynifer o bobl yn meddwl bod ‘gormod’ o bobl ‘yn dod draw ’ma’ pan mewn gwirionedd mae gan Gymru, fel unrhyw wlad arall, haen ar ôl haen o bobl sydd wedi mudo ac ymgartrefu yma o bob cwr o’r byd – o’r Eidal, Somalia, Gwlad Pwyl a Bangladesh – ac mae’n gyfoethocach o’r herwydd. Ac mae mudo’n gweithio’r ddwy ffordd – mae hanes mudo o Gymru i Batagonia, Sbaen, Awstralia, America, a rhywfaint o hynny’n dreisgar a gwaedlyd. Eto i gyd mae’r rhan fwyaf ohonom yn tybio bod gennym hawl i ‘deithio’ (nid ‘mudo’) i ba wlad bynnag y mynnwn, a hyd yn oed aros yno os dymunwn hynny – fe ddown i’n expats felly.

I ysgolion ac addysgwyr, helpu disgyblion i ddeall a dysgu’r ffeithiau a’r hanes am hil, ffoaduriaid, mudo a Mwslimiaid yw un o’r heriau mwyaf ac un o’r cyfleoedd mwyaf sydd ganddynt, ac eto fe ymddengys nad yw disgyblion yn cael eu haddysgu ryw lawer am y pynciau hyn ar hyn o bryd. Yn Nhîm Cymorth Ieuenctid Ethnig Cymru rydym yn mynd i ysgolion yn rheolaidd i roi gwersi ar y pynciau hyn ac fel arfer fe’u rhoddir gan staff y Tîm sy’n amrywiol ac yn cynnwys pobl frown, Mwslimiaid, ffoaduriaid ac ati. Y profiad wyneb yn wyneb hwn o gyfarfod a siarad â phobl o’r grwpiau hyn sy’n cael yr effaith fwyaf ar eu hagweddau a’u dealltwriaeth. Mae’r cwricwlwm ysgol newydd a luniwyd gan Donaldson yn anelu at helpu disgyblion yng Nghymru i ddod yn ‘ddinasyddion Cymru a’r byd sy’n foesegol wybodus’. I wireddu’r uchelgais hwn, mae angen i ysgolion sicrhau eu bod yn rhoi i’w disgyblion y wybodaeth, yr offer a’r negeseuon iawn i barchu dynoliaeth a hawliau dynol eu cyd-ddisgyblion heb ystyried eu hil, crefydd, iaith na man eu geni. Mewn cyfnod ôl-Brexit, ac ôl-Trump, mae’n bwysicach nag erioed inni i gyd ymgymryd â’r her hon, oherwydd os ydyn ni’n goddef hyn, pwy a ŵyr beth ddaw nesaf?

Rocio Cifuentes
Cyfarwyddwr Tîm Cymorth Ieuenctid Ethnig Cymru

Mae Rocio Cifuentes yn ferch I ffoaduriaid gwleidyddol o Chile. Cafodd ei geni yno cyn ymgartrefu yn Abertawe ym 1977. Wedi'i addysgu yn Abertawe, fe aeth ymlaen i fynychu Prifysgol Caergrawnt, lle graddiodd mewn Gwyddorau Gymdeithasol a Gwleidyddol.

Mae EYST yn sefydliad blaenllaw sy'n hyrwyddo integreiddio cymunedol a chydlyniant cymunedol ac er 2017, EYST fu Corff Arweiniol Penodedig Hil Cymru.

Ar hyn o bryd mae hi'n astudio'n rhan-amser ar gyfer PhD mewn Pobl Ifanc ac Eithafiaeth ym Mhrifysgol Abertawe.

Ffydd mewn arweinyddiaeth Rob Williams, Cyfarwyddwr Polisi – NAHT Cymru a Tim Pratt, Cyfarwyddwr – ASCL Cymru

"Mae arweinyddiaeth a dysgu yn hanfodol bwysig i'w gilydd" – John F Kennedy

Mae creu Academi Genedlaethol Arweinyddiaeth Addysgol yn creu nifer o heriau unigryw ac amserol i Gymru. Yn y gorffennol, byddai Cymru wedi'i hepgor o'r Coleg Cenedlaethol, ac nid oedd ganddi gorff arweinyddiaeth genedlaethol arall (y tu hwnt i'r undebau) ar gyfer arweinwyr ysgol a cholegau. Wrth chwilio am gyfleoedd am hyfforddiant arweinyddiaeth yn y sector cyhoeddus, yr unig beth oedd ar gael i ni oedd yr hyn a gynigid yn amrywiol gan Lywodraeth Cymru, awdurdodau lleol a chonsortia rhanbarthol. Roedd pob un ohonynt yn cynnig rhywfaint o gymorth i arweinwyr, weithiau o wahanol ansawdd, ac yn rhy aml roeddent yn destun y diffyg mympwyon blaenoriaethau gwleidyddol a chyllidebau sy'n lleihau o hyd. Felly, roedd cyrsiau gwerthfawr a gefnogir yn eang yn diflannu'n raddol, tan i ni gael CPCP wedi'i gwtogi a'r hyn bynnag y teimlai'r consortiwm y gallai ei gynnig. Y canlyniad ers rhai blynyddoedd bellach yw dim cydlyniad cenedlaethol o'r ddarpariaeth hon, a dim rheolaeth ansawdd effeithiol.

Mae'r AGAA yn cael ei sefydlu er mwyn dod â threfn a chydlyniad i'r sefyllfa ac i ddarparu'r rheolaeth ansawdd a chysondeb mawr eu hangen a fydd yn caniatáu i arweinwyr fod yn hyderus y bydd yr hyn y caiff eu cyllidebau, sydd o hyd yn lleihau, ei wario arno yn darparu gwerth am arian. Ond pam oes angen Academi Arweinyddiaeth Addysgol arnom? Onid yw arweinwyr da yn deillio o ffurf o ddethol naturiol? Y gwir yw na chaiff arweinwyr da eu geni fel hynny, ac mae angen hyfforddiant a chymorth arnynt i gyd drwy eu taith mewn arweinyddiaeth.

Nid mater syml yw arweinyddiaeth, ac mae angen uniondeb, optimistiaeth, brwdfrydedd di-ben-draw, gallu sylweddol i drefnu, y gallu i feddwl a gweithredu'n strategol, sgiliau cyfathrebu gwych a llu o sgiliau eraill. Dosbarthodd Dr Sunnie Giles, sydd wedi arloesi ymagweddau newydd at ddatblygu arweinyddiaeth ac wedi ymddangos yn The Harvard Business Review, nodweddion i mewn i'r 5 nodwedd arweinydd effeithiol, fel a ganlyn:

• Dangos moeseg gref a chynnig ymdeimlad o ddiogelwch;
• Rhoi grym i eraill i drefnu eu hunain;
• Meithrin ymdeimlad o gysylltiad a pherthyn;
• Dangos ei fod yn agored i syniadau newydd a meithrin dysgu sefydliadol;
• Meithrin twf (ym mhob eraill ac yn eu hun).

"Prif ddyletswydd arweinwyr yw darparu diogelwch i eraill, ac yna creu cysylltiad. Wrth deimlo'n ddiogel ac yn gysylltiedig, gall pobl ddangos eu hathrylith gynhenid ar gyfer arloesi radical, newid parhaol a dysgu trawsnewidiol." Dr Sunnie Giles.

Thema gref a geir drwy'r holl bethau uchod yw'r bod angen perthynas effeithiol a chynhyrchiol rhwng pawb yn y system neu'r sefydliad. Mae angen sawl peth i gael perthnasoedd iach a chynhyrchiol, gan gynnwys:

• Parch;
• Gonestrwydd;
• Cyfrifoldebau ar y cyd;
• Tegwch;
• Cymorth;
• Ymddiriedaeth.

"Mae ambell beth yn helpu unigolyn yn fwy na rhoi cyfrifoldeb arnynt, a gadael iddynt wybod eich bod yn ymddiried ynddynt." - Booker T Washington
Er mwyn i bawb yn y system addysg deimlo'n ddigon ‘diogel’ i fod yn arloesol, yn greadigol ac yn arweinydd (beth bynnag fo'u lefel), nid yw 'ymddiriedaeth' wirioneddol, ddigyfaddawd yn agored i drafodaeth. Os mai'r cyfan a wnawn yw cyfeirio pobl a dweud wrthynt sut mae gwneud eu swydd, yn aml bydd gennym weithwyr ufudd. Fodd bynnag, pan fydd gwir ymddiriedaeth yn rhywun i wneud eu gwaith, mae'n llawer mwy tebygol y byddant yn datblygu'n arweinydd creadigol, meddylgar.

Os yw hyn i gyd yn edrych yn weddol gymhleth, mae'n debyg ei fod yn gymhleth. Mae lluchio rhywun nad yw'n barod, neu'n ddigon parod, i mewn i rôl arweinyddiaeth bwysig yn siŵr o achosi trychineb. Pa bynnag mor dda yw bwriadon arweinwyr potensial neu ba bynnag mor boblogaidd ydynt, heb hyfforddiant addas, go brin y bydd ganddynt y profiad angenrheidiol neu y gallant gyrraedd y lefel o ymddiriedaeth sydd ei hangen i gyflawni'r swydd yn effeithiol.

Oherwydd, mewn arweinyddiaeth, ac yn enwedig arweinyddiaeth mewn addysg, mae angen i ymddiriedaeth fod yn weithredol. Os yw pawb yn y system addysg yn cytuno y dylem ganolbwyntio'n unig ar yr hyn sy'n debygol o effeithio'n gadarnhaol ar blant a phobl ifanc, rhaid i ni ymddiried ym mhob gweithiwr proffesiynol i wneud penderfyniadau da y gellir eu dangos i gydymffurfio â'r nod hwnnw. Nid yw hynny'n golygu y bydd pob penderfyniad yn gywir o'r rheidrwydd. Fodd bynnag, oni bai y gellir darparu tystiolaeth bod arloesi a newid yn digwydd mewn addysg er buddiannau gorau myfyrwyr, dylai pawb sy'n ystyried eu hunain yn weithwyr proffesiynol ei herio. Mae ymddiried yn peri rhywfaint o risg – os cytunir ar y cyd yr egwyddorion hynny ynghylch arweinyddiaeth addysg sy'n canolbwyntio ar y dysgwr o'r cychwyn cyntaf, dylai'r rheiny sydd â'r gallu i arwain allu ymddiried ynddynt i wneud penderfyniadau er buddiannau gorau'r rheiny a gaiff eu haddysgu.

Felly beth am y AGAA a sut y gall ennyn ymddiriedaeth ?

Mae gan AGAA ddyheadau uchel a rannwyd gydag Ysgrifennydd y Cabinet.

Yn ei chyhoeddiad ynglŷn â'r AGAA, dywedodd hi'n glir, '... wrth ganolbwyntio ar arweinyddiaeth ddysgu, gan gefnogi pedwar diben ein cwricwlwm newydd, mae'r Academi wedi creu gweledigaeth i wneud y canlynol:

• Bod yn gynhwysol ac yn gydweithredol – gan alluogi mynediad teg i gyfleoedd, sy'n eiddo i'r sector ac yn ganolog i ddatblygu arweinyddiaeth gydweithredol a arweinir gan ddiwylliant;
• Ysbrydoli a chymell – hyrwyddo ffyrdd rhagorol o ddatblygu arweinyddiaeth nawr ac ar gyfer y dyfodol, gan gysylltu yn gydlynol â'r agenda ddiwygio genedlaethol;
• Datblygu gallu – galluogi arweinyddiaeth i ffynnu, grymuso arweinwyr a sicrhau ein cyflenwad arweinwyr yn y dyfodol;
• Sicrhau ansawdd ac effaith – gan egluro rôl yr arweinyddiaeth a'r gwahaniaeth y mae hon yn ei wneud i'n system sy'n seiliedig ar ymchwil a sylfaen dystiolaeth gref.

Os ydym am gael proffesiwn y mae pobl yn ymddiried ynddo i gyflawni ei rôl yn effeithiol, yn ei dro mae angen arweinwyr arnom sydd â hyder yn eu cydweithwyr a'u cymunedau i ddarparu addysg o'r safon uchaf. Dyma lle y daw AGAA, fel y sawl sy'n gwarchod ac yn sicrhau ansawdd hyfforddiant effeithiol a phriodol ar gyfer arweinwyr addysg. Mae angen cymorth ar ein harweinwyr i ddatblygu eu hunain, nid yn unig fel addysgwyr ond hefyd yn bersonol ac yn broffesiynol. Mae'n hollbwysig sicrhau bod pawb, gan gynnwys nhw eu hunain, yn edrych ar ôl eu hiechyd meddwl a'u llesiant. Wrth ymgymryd ag unrhyw broses newid a datblygu, mae angen i arweinwyr allu cadw ffydd yn y dibenion a nodau craidd, gan wybod pryd y dylid ceisio cymorth a chyngor a sut mae bod yn gadarn wrth wynebu heriau, fel y byddant yn heb amheuaeth.

Gyda buddsoddiad yn y proffesiwn yn ei gyfanrwydd, cydnabyddiaeth mai pobl yw'r adnodd mwyaf gwerthfawr, eglurder pwrpasol cyffredin ac, yn bwysicaf oll, ymddiriedaeth yn y proffesiwn i arwain gwelliant effeithiol i bob plentyn a pherson ifanc yng Nghymru, gallai'r AGAA brofi ei fod yn sbardun sylweddol ac effeithiol ar gyfer newid cadarnhaol yn nhirwedd addysg Cymru.

"Y ffordd orau o ddarganfod a oes modd ymddiried mewn pobl yw ymddiried ynddynt." – Ernest Hemingway

Rob Williams Yn gyn-Bennaeth Cynradd ym Mro Morgannwg, penodwyd Rob yn Gyfarwyddwr Cymdeithas Genedlaethol Prifathrawon Cymru (NAHT Cymru) ym mis Medi 2015. Yn ystod 24 mlynedd mewn addysg, 15 mewn rolau uwch arweinyddiaeth, mae wedi dysgu ar draws yr ystod oedran gynradd mewn pedair ysgol gynradd o fewn tri Awdurdod Lleol gwahanol. Cyn hynny roedd yn cynrychioli cydweithwyr ar grŵp Rhanddeiliaid y Consortiwm Canolog y De; o fewn grwpiau Llywio Penaethiaid Awdurdod Lleol, fel aelod o Fwrdd Esgobaethol Addysg; wrth gadeirio Grwpiau Clwstwr ac fel cynullydd ar gyfer grŵp gwella o 13 ysgol. Mae hefyd wedi mentora penaethiaid newydd eu penodi.

Tim Pratt Yn dilyn pedair blynedd ar bymtheg fel athro cerdd ac arweinydd, ym 1999 symudodd Tim i arwain ysgolion fel Dirprwy Bennaeth yn Ne Cymru. Yn 2001 dechreuodd bedair blynedd ar ddeg fel Pennaeth mewn dwy ysgol, yn gyntaf yng Nghaerdydd, ac yna yng Nghasnewydd. Yn dilyn ymddeoliad cynnar ym mis Ionawr 2015, ymgymerodd â gwaith ymgynghorol ar gyfer ASCL PD, ac ym mis Hydref y flwyddyn honno fe'i penodwyd yn Gyfarwyddwr ASCL Cymru. Mae ei rôl fel Cyfarwyddwr ASCL Cymru yn cynnwys datblygu polisi, mewn ymgynghoriad â swyddogion Llywodraeth Cymru a hefyd ar ran y gymdeithas a'i aelodau. Y tu allan i ddyletswyddau ffurfiol, mae Tim yn gerddor a chyfansoddwr gweithgar, ac mae'n Gyfarwyddwr Cerddoriaeth ym Mhriordy’s Santes Fair yn Y Fenni.

Yn y cyntaf o'n cyfres sy'n proffilio cofrestreion, dyma Liz Berry, athro cofrestredig a phrifathro gweithredol yn Ysgol Gynradd Thornhill, Caerdydd yn sôn am fentrau teulol yr ysgol fel ffordd o wella addysgu a beth mae bod yn gofrestredig â CGA yn ei olygu iddi hi.